Żelazna Góra
54°23′25″N 20°02′09″E/54,390278 20,035833| wieś | |
 Kościół Świętej Rodziny | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności |
394 |
| Strefa numeracyjna |
55 |
| Kod pocztowy |
14-500[2] |
| Tablice rejestracyjne |
NBR |
| SIMC |
0148889 |
Położenie na mapie gminy wiejskiej Braniewo  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego  | |
Położenie na mapie powiatu braniewskiego  | |
| 54°23′25″N 20°02′09″E/54,390278 20,035833[1]
| |
Żelazna Góra (niem. Eisenberg) – wieś w Polsce położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie braniewskim, w gminie Braniewo.
Historia[edytuj | edytuj kod]
W 1308 komtur Bałgi Henryk von Eisenburg (von Eisenberg) lokował na tzw. surowym korzeniu wieś nazwaną od jego nazwiska Eisenberg (pol. „żelazna góra”). Jednocześnie zorganizował tam urząd leśny, zarządzający potem dużym obszarem puszczy natangijskiej i dwudziestoma czterema nowo powstałymi w niej wsiami czynszowymi. Po 1470 urząd ten został przeniesiony do Piel. Wieś została niemal całkowicie zniszczona podczas ciężkich walk niemiecko-radzieckich w marcu 1945 r.
Wieś w 1945 r. włączono do okręgu mazurskiego, a następnie od 1946 r. znajdowała się w województwie olsztyńskim. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa elbląskiego.
Gotycki kościół w Żelaznej Górze został wybudowany w pierwszej połowie XIV wieku. Świątynia powstała z kamienia z użyciem cegły, posiada wydłużone prezbiterium i wieżę, której górną kondygnację nadbudowano z drewna i nakryto dzwonowatym hełmem. Ściany nawy są naprzemienne przebijane blendami i oknami[3]. Parafia w Żelaznej Górze przed rokiem 1525 należała do archiprezbiteratu braniewskiego. Po II wojnie światowej parafię katolicką w Żelaznej Górze reaktywowano w 1962 roku[4]. Ruiny kościoła udało się uratować. W latach 1994–1999 świątynia została odbudowana staraniem braniewskiego księdza Tadeusza Brandysa[5].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 163541
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 1644 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ Piotr Skurzyński „Warmia, Mazury, Suwalszczyzna”, wyd. Sport i Turystyka – Muza S.A. Warszawa 2004 ISBN 83-7200-631-8 s. 98
- ↑ Parafia pw. Świętej Rodziny w Żelaznej Górze [online], Encyklopedia Warmii i Mazur [dostęp 2019-01-01] (pol.).
- ↑ Jacek Wojtkowski, Powojenne losy kościoła św. Katarzyny w Braniewie w świetle archiwaliów Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Olsztynie, Studia Ełckie 14, 311-333, 2012
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Tadeusz Chrzanowski, Przewodnik po zabytkowych kościołach północnej Warmii, Warmińskie Wydawnictwo Diecezjalne, Olsztyn, 1978. (str. 8)
- Żelazna Góra. braniewo-ug.bil-wm.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-09-30)].